ZDJĘCIE BUDYNKU fILHARMONII

Filharmonia Podkarpacka imienia Artura Malawskiego w Rzeszowie pełni rolę centrum  kultury muzycznej Podkarpacia i jest jedną z wiodących instytucji artystycznych w Polsce.  Od 2008 r. Dyrektorem Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie jest prof. Marta Wierzbieniec.                                                        
Zgodnie z etymologią słowa „filharmonia” – z greckiego phileo – miłuję oraz harmonia –  współdziałanie,  instytucja jest miejscem zgodnie jednoczącym miłośników muzyki – sztuki wyjątkowej,  o której mówił Zygmunt Krasiński iż jest „najwyższą mową ludzkości”. 

Z historycznej perspektywy

Pierwszym krokiem zmierzającym do powstania Filharmonii Podkarpackiej było założenie Wojewódzkiej Orkiestry Symfonicznej w Rzeszowie. Dnia 29 kwietnia 1955 roku odbył się pierwszy koncert 33-osobowej, z udziałem Adama Harasiewicza w roli solisty. Od września 1955 roku funkcję kierownika artystycznego i dyrygenta orkiestry objął Janusz Ambros. W 1958 roku orkiestrę upaństwowiono i przemianowano na Państwową Orkiestrę Symfoniczną, zaś w 1967 powołano Filharmonię Rzeszowską imienia Artura Malawskiego. W styczniu 1974 roku zakończono budowę budynku, przy ulicy Chopina 30 w Rzeszowie, który stał się siedzibą Filharmonii.  Wraz z dynamicznym rozwojem artystycznym  instytucji, Filharmonia Rzeszowska zmieniła w 2010 roku swoją nazwę na Filharmonia Podkarpacka  im. Artura Malawskiego. Dzięki Funduszom Unijnym  w  latach 2009 – 2010 przeprowadzono gruntowny remont i modernizację budynku; wyremontowane zostały dwie sale koncertowe o znakomitych walorach akustycznych. Dużą salę koncertową wyposażono  w sprzęt elektroakustyczny, oświetlenie, urządzenia multimedialne, technologię teatralną, mechanizm kurtynowy oraz zespół zapadni scenicznych, pozwalający dowolnie kształtować scenę do potrzeb artystycznych. Impulsem do dalszego, dynamicznego rozwoju Filharmonii Podkarpackiej było podpisanie w 2017 roku umowy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, o współprowadzeniu instytucji.  Dzięki temu poszerzona został oferta repertuarowa  Filharmonii; wśród nowych propozycji poza cyklem koncertów symfonicznych, kameralnych, czy edukacyjnych znalazły się koncerty multimedialne i nowy cykl BOOM –  balet, opera, operetka,  musical w Filharmonii. W działalność Filharmonii Podkarpackiej wpisuje się również  organizacja i realizacja Muzycznego Festiwalu w Łańcucie, który zrodził się z inicjatywy Janusza Ambrosa w 1961 roku. Wtedy to zorganizowano w Muzeum Zamku w Łańcucie pierwszy cykl koncertów kameralnych pod nazwą Dni Muzyki Kameralnej. Z biegiem lat przerodziły się one w Festiwal Muzyki Łańcut, a jego kierownictwo powierzono w 1991 roku Bogusławowi Kaczyńskiemu. Obecnie Muzyczny Festiwal w Łańcucie ugruntował swoją pozycję wydarzenie kulturalnego o nadzwyczajnej randze artystycznej.  Od kilkunastu lat Festiwal ma swoją nową odsłonę, nie tylko poprzez realizację koncertów plenerowych, przyciągających tysiące odbiorców, ale przede wszystkim dzięki koncertowym udziale artystów o międzynarodowej renomie, takich jak m.in. Barbara Hendricks, Jose Carreras, Josef Malovany, Andreas Scholl,  Piotr Beczała, Andrzej Dobber, Tomasz Konieczny, Ewa Podleś,  Małgorzata Walewska, Aleksandra Kurzak, Roberto Alagna, Xavier de Maistre, Cameron Carpentier, Adam Harasiewicz, G. Sokołow, Krzysztof Jabłoński, J. Avdiejeva, Kate Liu, A Bu, Julian Rachlin, V. Brodski, Shlomo Mintz, Michael Barenboim, Vadim Repin, Krzysztof Jakowicz, Konstanty Andrzej Kulka, Piotr Pławner,  Bartłomiej Nizioł, Mischa Maisky, Ivan Monighetti. Wśród zespołów kameralnych goszczących w ostatnich latach w Łańcucie należy wymienić m.in. Apollon Musagete Quartett, OPiUM String Quartet, Kwartet Wilanów, The King Singers, Royal Baroque Ensemble, Zemlinsky Quartet.  Szefami artystycznymi  Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego i równocześnie Muzycznego Festiwalu w Łańcucie byli na przestrzeni lat: Janusz Ambros, Stanisław Michalek, Andrzej Rozmarynowicz, Bogdan Olędzki, Józef Radwan, Adam Natanek, Tadeusz Wojciechowski, Jerzy Kosek, Marek Pijarowski, Vladimir Kiradjiev. W latach 1990-2006  funkcję Dyrektora Naczelnego Filharmonii oraz Muzycznego Festiwalu w Łańcucie pełnił Wergiliusz Gołąbek. Obecnie Dyrektorem Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego i Muzycznego Festiwalu w Łańcucie jest Marta Wierzbieniec.

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej

Wsparta na szlachetnej tradycji  – Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej,  to obecnie jeden z najlepszych zespołów symfonicznych w Polsce, który może się poszczycić koncertami nie tylko na terenie kraju, ale także za granicą. Orkiestra koncertowała w takich krajach jak: Austria, Belgia, Chiny, Czechy, Gruzja, Hiszpania, Litwa, Niemcy, Ukraina, USA, Watykan,  Węgry, Włochy. O randze Orkiestry świadczą także jej występy w najbardziej prestiżowych salach koncertowych na świecie – w latach 2013- 2023 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej aż dziewięciokrotnie wystąpiła w złotej Sali Musikverein w Wiedniu. Orkiestra współpracowała z najlepszymi dyrygentami w Polsce i na świecie, takimi jak: T. Strugała, J. Katlewicz, J. Maksymiuk, G. Chmura, M. Pijarowski, W. Rajski, A. Duczmal, W. Michniewski, K. Penderecki, W. Rajski, T. Wojciechowski, Ł. Borowicz, D. Gimenez, G. Rinkevičius, A. Kalajdzic, E. van Tiel, J. F. Lobo, P. Vero, C. Scaglione.  Na scenie Filharmonii Podkarpackiej gościli znakomici artyści – J. Olejniczak, P. Paleczny, K. Kenner,  K. Jabłoński, K. Jakowicz, K. Danczowska, K. A. Kulka, P. Pławner, B. Nizioł, S. Yoon, R. Lakatos, E. Kulibaev, A. Bauer, T. Strahl, , Ł. Długosz, R. Alagna, A. Kurzak, J. Malovany.  Orkiestra współpracuje również z chórami i zespołami baletowymi, m.in.: Instytutu  Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego, Polskiej Opery Królewskiej, Filharmonii Narodowej w Warszawie, Teatru Wielkiego w Łodzi, Opery Krakowskiej, Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie, Opery i Filharmonii Podlaskiej, Filharmonii Wrocławskiej, Opery Lwowskiej,  Kantorei Sankt Barbara oraz Chórem der Wiener Männergesang-Verein.                  

Formy działalności kulturalnej

Filharmonia Podkarpacka proponuje melomanom różnorodne  formy wydarzeń muzycznych. W sali koncertowej Filharmonii odbywają się abonamentowe koncerty symfoniczne, koncerty kameralne oraz spektakle baletowe, operowe, operetkowe i musicalowe – w ramach cyklu BOOM.  W 2021 roku zainicjowano również nowy cykl  koncertów „Filharmonia w plenerze” – skierowany do szerokiego grona odbiorców,  mający na celu zwiększenie dostępności wydarzeń muzycznych. Propozycja kulturalna Filharmonii Podkarpackiej obejmuje również nadzwyczajne koncerty w ramach Muzycznego Festiwalu w Łańcucie, odbywające się w stylowych wnętrzach Muzeum Zamku w Łańcucie, a także, m.in. w Bazylice oo Bernardynów w Leżajsku, jak i w sali koncertowej Filharmonii Podkarpackiej. Filharmonia Podkarpacka realizuje także koncerty w najbardziej odległych zakątkach województwa podkarpackiego  w ramach projektu „Przestrzeń otwarta dla muzyki”.                              

Repertuar koncertowy

Fundamentem działań Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego w Rzeszowie jest  propagowanie dziedzictwa kulturowego Polski i Europy.    Działania te przebiegają w poszanowaniu  odrębności narodowej,  przy równoczesnym podkreślaniu znaczenia wspólnego dziedzictwa kulturowego. Znakomity zespół orkiestrowy i profesjonalna sala koncertowa, stworzyły warunki do prezentowania szerokiego repertuaru – od wielkich dzieł symfonicznych, oratoryjno-kantatowych, scenicznych, po utwory kameralne i solowe. W repertuarze koncertowym znajdują się utwory pochodzące zarówno z epok dawnych,  jak również kompozycje najnowsze. Taki dobór repertuaru pozwala spełniać w oczekiwania szerokiego grona odbiorców.                                                                                                         

Muzyka polska

Filharmonia Podkarpacka –  nosząca imię polskiego kompozytora  i pedagoga, Artura Malawskiego – ze szczególną troską  popularyzuje  muzykę rodzimych twórców, nie tylko tych, których nazwiska wchodzą do kanonu światowej literatury muzycznej,  ale także kompozytorów zapomnianych, których utwory nie są stale obecne w repertuarze koncertowym.  Wiele z tych dzieł doczekało się w Filharmonii Podkarpackiej wykonań premierowych, i po raz pierwszy zostało utrwalonych na płytach CD. Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej  prezentuje muzykę rodzimą także za granicą, stając się ambasadorem kultury polskiej. Od września 2019 roku Filharmonia Podkarpacka  jest miejscem, gdzie odbywa się  Międzynarodowy Konkurs Muzyki Polskiej imienia Stanisława Moniuszki. Konkurs, którego organizatorem jest Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, a współorganizatorem Filharmonia Podkarpacka.

Prawykonania

Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej ma na swoim koncie wiele prawykonań dzieł polskich i obcych twórców, m.in. Leo Spellman –  „Rapsodia 1939-194, Joanna Bruzdowicz – Koncert fortepianowy, Henrique Silveira  – Kantata „Tajemnice Fatimy” , R. Koczalski –  I Symfonia E-dur op. 73 „Évocation – Symphonie fantastique” (Przypomnienie – Symfonia fantastyczna) – światowe prawykonanie , Stanisław Fiałkowski –  „Symfonia Światła”,  Artur Malawski – „Pięć miniatur” w opracowaniu na orkiestrę Piotra Mossa, Parera Fons – cykl pieśni „Towords Emily Dickinson”  – światowe prawykonanie kompozytorskiej wersji na głos i fortepian.

Dorobek fonograficzny

W dorobku Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej znajduje się szereg płyt CD:  Messa di Gloria G. Rossiniego (drugie nagranie w historii światowej fonografii), premierowa rejestracja Symfonii D-dur op. 49 i Uwertury dramatycznej „Guillaume le Taciturne” (Wilhelm Milczek) op. 43 Józefa Wieniawskiego, Koncerty fortepianowe Raula Koczalskiego, „Nieszpory Ludźmierskie” Jana Kantego-Pawluśkiewicza, „Chińskie inspiracje i muzyka polska”,   Koncerty fletowe i Serenata g – moll na smyczki C. H. Reinecke, Polskie pieśni patriotyczne, Koncert fortepianowy As-dur op. 2 I. F. Dobrzyńskiego i  Koncert fortepianowy f-moll op. 21 F. Chopina,  Muzyka na orkiestrę Woon Wul,  Koncert skrzypcowy Bi cheun. Szczególnie cenne w zbiorach fonograficznych Filharmonii Podkarpackiej jest nagranie Missa solemnis h-moll autorstwa Ignaza Rittera von Seyfrieda z 2016 roku, nagrodzone przez Francuską Academie du Disque Lirique Złotym Orfeuszem w kategorii Muzyki Sakralnej. 

Edukacja

 „Muzyka […] to istotny pokarm duchowy, zawierający największą bodaj ilość odżywczych witamin i najłatwiej przytem przenikających w najgłębsze warstwy ludności”. Mając na uwadze znamienne słowa wybitnego polskiego kompozytora – Karola Szymanowskiego, pochodzące z rozprawy „Wychowawcza rola kultury muzycznej w społeczeństwie”  Filharmonia Podkarpacka od lat realizuje projekty edukacyjne.  Skierowane są one do różnych grup wiekowych – dzieci, uczniów, studentów oraz osób dorosłych, jak i seniorów.  Szczególny nacisk położony jest na  rozbudzenie wrażliwości muzycznej i edukację młodego pokolenia, które może w przyszłości stać się świadomą filharmoniczną publicznością. W tym celu organizowane są audycje umuzykalniające w szkołach i przedszkolach Województwa Podkarpackiego, jak również specjalne koncerty „familijne” w sali koncertowej Filharmonii.  

Muzyka łączy – spojrzenie w przyszłość

Ostatnie lata zapisują się w historii Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej jako czas szczególny. Wybuch pandemii Covid- 19 postawił bowiem przed zespołem  nowe wyzwania. Zamknięcie w marcu 2020 roku sal koncertowych dla publiczności nie spowodowało zawieszenia działalności muzycznej Filharmonii – przeciwnie –  otworzyło nowe drogi komunikacji z melomanami. Liczne koncerty  – atrakcyjne zarówno w formie, jak i treści  – przeniesiono na antenę TVP 3 Rzeszów oraz do przestrzeni internetowej. Na kartach historii Filharmonii Podkarpackiej wciąż zapisywane są nowe wydarzenia. Bogactwo repertuaru  koncertowego i różnorodne formy jego realizacji zmierzają w jednym kierunku  – do bezpośredniego kontaktu z  muzyką i człowiekiem – artystą i odbiorcą. Bo kultura wysoka od wieków tworzy przestrzeń, która łączy  –  jest w niej miejsce dla każdego z nas.