Msza F – dur J. M. K. Poniatowskiego

18 października 2022r., wtorek, godz. 18:00
SALA KONCERTOWA FP

ORKIESTRA NARODOWEJ FILHARMONII LWOWSKIEJ
GALICYJSKI CHÓR KAMERALNY
SEBASTIAN PERŁOWSKI – dyrygent
Olesya Bubela – sopran
Tetyana Vakhnovska – mezzosopran
Andrii Voziian – tenor
Viktor Yankovskyi – baryton

W programie:
J. M. K. Poniatowski – Msza F – dur

BEZPŁATNE ZAPROSZENIA DO NABYCIA WYŁĄCZNIE W KASIE BILETOWEJ!

  • Koszt udziału: wstęp wolny zł

Opis

Muzyka i polityka w jednym stały u niego domu. Józef Michał Ksawery Franciszek Poniatowski (1816-1873), bo o nim mowa, był synem bratanka ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego. W jego życie wpisały się sztuka dźwięków i sztuka służenia ważnym sprawom społeczno-politycznym oraz wartościom moralno-patriotycznym. Natura obdarzyła go co najmniej troiście: spełniał się bowiem jako śpiewak, obdarzony pięknym tenorowym głosem, realizował w twórczości kompozytorskiej i działał jako polityk-dyplomata. Muzycznie został gruntownie wykształcony przez włoskich pedagogów; śpiewał w teatrach Florencji i Bolonii – jego opery wystawiano w słynnej mediolańskiej La Scali. W historii zakotwiczył balladą The Yeoman’s Wedding Song (wydaną w Londynie w roku 1871), która do dziś cieszy się sporą popularnością. Ów utalentowany muzyk i wrażliwy polityk miał także uzdolnienia matematycznie: może właśnie tym liczbowym talentem da się wytłumaczyć harmonijnie zakomponowaną oraz wyważoną w proporcjach formę jego utworów.

Imponująca jest aktywność Księcia Poniatowskiego jako dyplomaty, przykładowo: przedstawicielstwo w czasie Wiosny Ludów w Izbie Deputowanych z ramienia społeczności Florencji czy działalność poselska w funkcji reprezentanta Toskanii w Brukseli i w Londynie. W roku 1853 artysta zamieszkał w Paryżu, gdzie rok później otrzymał obywatelstwo francuskie. Będąc protegowanym Napoleona III i francuskim senatorem, podróżował z misjami dyplomatycznymi do Algierii, Japonii i Chin. Po upadku Cesarza udał się jego śladem na wygnanie do Anglii – lojalny do końca.

Msza wieku męskiego
Kiedy Wolfgang Amadeusz Mozart pisał swoją Mszę koronacyjną C-dur, miał 23 lata. W jednym z listów, będąc jeszcze cudownym dzieckiem, chwalił się ojcu, że potrafi każdy styl przejąć i twórczo naśladować. Kiedy Gioacchino Rossini kończył swoją Małą Mszę Uroczystą, miał lat 71. Pisał ją po latach twórczego milczenia, kiedy między innymi oddawał się z pasją sztuce kulinarnej, a określił tę kompozycję mianem „ostatniego śmiertelnego grzechu”. Kiedy z kolei Józef Michał Ksawery Franciszek Poniatowski skomponował Mszę F-dur w roku 1867, przekroczył wiek męski – 50. lat. Był wówczas znany i jako artysta, i jako dyplomata.

Żywiołem Józefa M.K.F. Poniatowskiego była opera i związany z nią integralnie piękny śpiew. Chciał go wyartykułować także w gatunkach muzyki religijnej: Messe solennelle, Mszy F-dur, której fragment pierwszy raz wykonano w Londynie, w roku śmierci kompozytora, oraz w Stabat Mater z roku 1863. Dominantą jego twórczości stało się jednak dwanaście oper, na czele z wielokrotnie wykonywanym Donn Desiderio, pochodzącym z roku 1840.  Dlatego muzyka Mszy F-dur, dedykowana Królowi Portugalii Ludwikowi I, podszyta została stylem mistrzów włoskiego bel canto – Gaetano Donizettiego czy Gioacchino Rossinego. Usłyszeć w niej jednak można także  wpływ Jerzego Fryderyka Haendla, zwłaszcza w energetyzujących fugowanych momentach czy w sposobie prowadzenia chóru.

Do głosu dochodzi także romantyczna koncepcja muzycznego wyrazu. Szeroko zakrojona architektonika cyklu spotyka się z modlitewną lirycznością, wokalny przepych melodii sąsiaduje z nastrojem wzruszającej kontemplacji. Msza Poniatowskiego jest wyrazem religijności emocjonalnej (jako świadectwa wiary uczuciowej), konwencjonalnej (oznaczającej wierność tradycji) i afirmacyjnej (powstała w duchu pokory). W centrum u kompozytora pozostaje modlitwa, choć czasami zyskuje wymiar teatralnej wystawności i wzniosłości, twórcze powroty i nowe życie.

Muzyka Poniatowskiego zagubiła się w gąszczu historii. Dobrze, iż współcześnie stała się tak przedmiotem badań profesorów-muzykologów Ireny Poniatowskiej i Ryszarda Daniela Golianka, jak i zainteresowań wykonawców. Dobrze, iż artyści biorą ją na warsztat interpretacyjny oraz przywracają słuchaczom. Słowa podziękowania należą się i Stowarzyszeniu Muzyki Polskiej za prezentację dzieł Poniatowskiego na Festiwalu Muzyki Polskiej w Krakowie, i organizatorom angielskiej premiery Mszy F-dur w Westminster w Londynie 27 czerwca 2015 roku, na czele z Panem dr. Markiem Stella-Sawickim.

Książę Poniatowski urodził się w 20 lutego 1816 roku Rzymie, zmarł 3 lipca 1873 roku w Londynie; w roku 2016 obchodziliśmy 200-lecie urodzin tego artysty. I „w wigilię” tej właśnie okrągłej symbolicznej okazji Msza F-dur otrzymała, dzięki artystycznemu tandemowi Maciej Jabłoński i Sebastian Perłowski, obok tego oryginalnego – nowe symfoniczne życie. Zorkiestrowanie Mszy F-dur, przeznaczonej w oryginale na głosy solowe i chór z towarzyszeniem organów lub fortepianu, połączyło więc tradycję z teraźniejszością. Opery Poniatowskiego wyróżniają się nie tylko zróżnicowaną melodyką, ale i efektowną orkiestracją. Dlatego partia akompaniującego jednego instrumentu w Mszy F-dur wręcz zapraszała do tego, aby przyoblec ją w atrakcyjne barwy orkiestrowe. Tym bardziej, że muzyka księcia-dyplomaty wpisała się w kontekst przemian, jakie dokonywały się za jego życia w historii muzyki i złączyły z procesem emancypacji brzmienia. W roku 1844 powstał Traktat o nowoczesnej instrumentacji Hectora Berlioza, francuskiego kolorysty, który, notabene, w jednym z felietonów z entuzjazmem odniósł się do opery Poniatowskiego Pierre de Médicis, wystawionej w Paryżu w 1860 roku. Dramaturgia umuzycznionego cyklu ordinarium missae, wzmocniona ekspresywnie przez udział orkiestry, kształtowana jest w Mszy F-dur od majestatycznego Kyrie do uśpiewnionego Agnus Dei, zwieńczonego, wedle zasad porządku mszalnego, Amen. Z narracji muzyki wyróżniony zostaje hymniczny śpiew O Salutaris, Hostia. Msza w tej nowej wersji zabrzmiała po raz pierwszy 22 października 2015 roku na uroczystość Świętego Jana Pawła II w Sanktuarium Jego Imienia w Łagiewnikach w Krakowie.  Warto przypomnieć jedną z myśli polskiego Papieża, którą zawarł w Liście do artystów (1999): „Każda autentyczna inspiracja artystyczna wykracza bowiem poza to, co postrzegają zmysły, i przenikając rzeczywistość stara się wyjaśnić jej ukrytą tajemnicę. Ma swoje źródło w głębi ludzkiej duszy – tam, gdzie pragnienie nadania sensu własnemu życiu łączy się z nieuchwytnym doznaniem piękna i tajemniczej jedności rzeczy”.

***

W obecnych czasach panuje swego rodzaju moda na retro-powroty, reinterpretacje czy retrospekcje. Wynika ona być może z nostalgicznej tęsknoty za pięknem z przeszłości – czymś odległym, w naszym odczuciu: doskonałym. Przywrócona do życia w wysokiej kulturze muzycznej Msza in F Księcia Poniatowskiego w nowej symfonicznej kolorowej szacie odpowiada na duchowe tęsknoty tu i teraz. Trzeba posłuchać…

Małgorzata Janicka-Słysz

Orkiestra Filharmonii Lwowskiej (Orkiestra Narodowej Ukraińskiej Filharmonii Lwowskiej) została oficjalnie założona 27 września 1902. W tym dniu odbył się jej pierwszy koncert Sali Filharmonii imienia Stanislawa Skarbko (obecnie znanej jako Ukraiński Narodowy Teatr Dramatyczny imienia Marii Zankovetskiej). Pierwszym dyrygentem tej orkiestry był Ludwik Vitezslav Czelianski (1870 – 1931). W tym samym czasie dyrygentami byli również Henryk Jarecki i Henryk Meltzer-Szczawinski. W 2006, Lwowska Narodowa Filharmoniczna Orkiestra Symfoniczna zyskała tytuł „akademickiej” . W 2018, podczas koncertu autorskiego Myroslava Skoryka, Lwowska orkiestra otrzymała status narodowej. Lwowska Narodowa Orkiestra Symfoniczna Ukrainy regularnie występuje na międzynarodowych festiwalach, w szczególności takich jak Międzynarodowy Festiwal Muzycznych Sztuk ” Viruosos”, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Kontrasty, Polsko-Ukraiński Festiwal Odkrywamy Paderewskiego i innych. Akademicka Orkiestra symfoniczna Lwowskiej Filharmonii Narodowej jest jedną z większych na Ukrainie i bardzo dobrze znana zarówno w kraju jak i zagranicą. Orkiestra koncertuje w kraju i na świecie, wliczając także kraje jak Polska, Włochy, Hiszpania, Francja, Szwajcaria, Niemcy, Holandia czy Chiny. W wielu poprzednich sezonach dokonała licznych nagrań fonograficznych dla wielu międzynarodowych wydawnictw takich jak Naxos czy Brilliant Classics.

Galicyjski Chór Kameralny
Został założony w 2003, dyrektorem jest Narodowy Artysta Ukrainy Vasyl Yatsyniak. Repertuar koncertowy chóru zawiera kompozycje takich twórców jak J.S. Bach, L. van Beethoven, W.A. Mozart, J. Haydn, G. Verdi, M. Lysenko, M. Skoryk, L. Dychko. Główną specjalnością chóru jest muzyka sakralna w szczególności kompozytorów ukraińskich takich jak A. Vedel, D. Bortnianskyi, M. Verbytskyi, S. Ludkevych, O. Kozarenko, Ye. Stankovych. Chór występuje z wybitnymi solistami takimi jak Stepan Pyatnychko czy Nina Matviyenko. Galicyjski Chór Kameralny koncertuje po wielu krajach Europy; jest też zwycięzcą licznych konkursów jak Ukraiński Konkurs im. D. Sichynskiego czy Międzynarodowy Konkurs w „Hajnówka” i „Polyphonica” we Włoszech.

OLESYA BUBELA
 Od 2002 do 2009 Studiowała na Narodowej Akademii Muzycznej im. Mykola Lysenko we Lwowie. W trakcie studiów i lat nauki debiutowała na scenach licznych oper jak: S.Rachmaninoff – “Aleko”- Zemfira , Hulak-Artemovskyi- “Zaporozhets za Dunayem (A Cossak beyod the Danube)”-Oksana. W roku 2015 zajęła drugie miejsce w Międzynarodowym Konkursie Śpiewaków Operowych „Impreza” w Kamieńcu Podlaskim, Ukraina. W roku 2016 zadebiutowała w Lwowskiej Operze Narodowej, w spektaklu G.Verdi „II Travatore”-Leonora. Także od 2016 roku solistka opery i baletu w Państwowej Akademii Teatralnej im. Salomei Kruszelnickiej we Lwowie. W 2017 roku została finalistką Międzynarodowego Konkursu Wokalnego „Singing Art. Europe” w Kijowie, Ukraina oraz półfinalistką Międzynarodowego Konkursu Wokalnego „Virgilijus Noreika” w Wilnie, Litwa. W 2018 roku została finalistką Międzynarodowego Konkursu w Śpiewie „Vissi D’Arte” w Pradze, Republika Czeska. Aktywnie koncertuje zarówno na Ukrainie, jak i za granicą.

TETYANA VAKHNOVSKA (mezzosopran)
Ukończyła Akademię Muzyczną we Lwowie im. Mykola Lysenki w zakresie śpiewu operowego. Obecnie solistka Opery Lwowskiej. Ponadto jako solistka koncertowała w wielu krajach, współpracując z takimi dyrygentami jak Reinhard Seehafer, Matthias Georg Kendlinger, Teodor Kuchar, Nicola Giuliani, Paweł Osuchowski, Illa Stupel, Vasyl Vasylenko. W szczególności publiczność zapamiętała ją z ról operowych: Carmen (G.Bizet „Carmen”); Azucena (G. Verdi „Il trovatore”); Amneris (G. Verdi. „Aida”); Ulrica (G.Verdi „Un ballo in maschera”); Orfeo (C.W. Gluk „Orfeo ed Euridice” ); Eboli („Don Carlos” D. Verdi); Fenena (D.Verdi „Nabucco”); Berta (G.Rossini „Il barbiere di Siviglia”); Maddalena (D.Verdi „Rigoletto”); Lola (P. Mascagni „Cavalleria rusticana”); Suzuki (G. Puccini „Madama Butterfly”); Flora (D. Verdi „La Traviata”). I oratoryjnych: G. Verdi „Requiem” (mezzo-soprano part); J. S. Bach „St. Matthew Passion” (alto part); J. S. Bach „Christmas oratorium” (alto part); J. B. Bach „Messe h-moll” (alt part); W. Mozart „Requiem” (alto part); A. Dvorzhak “Stabat Mater” (alto part); G. Rossini „Petite Messe Solenelle” (contralto part); L. Beethoven „Symphony 9” (alto part); G. Mahler „Symphony 2” (mezzo part).

ANDRII VOZIIAN (tenor)
Urodził się w 1996 roku w Kirowohradzie. Uczył się przez 8 lat w III Szkole Muzycznej, ukończył klasę fortepianu w 2012 roku. W latach 2012-2016 studiował we Lwowskiej Wyższej Szkole Muzycznej na Wydziale Dyrygentury Chóralnej. W latach 2016-2017 pracował jako solista i wokalista w niemieckiej agencji Welt Musik Agentur. W 2018 roku wstąpił do Kunst und Darstellende Musik Universität Wien wokal operowy, klasa solistów Opery An der Wien – Reiner Trost. Ukończył w 2021 r. Lwowski Narodowy Uniwersytet im. Iwana Franki, Wydział Kultury i Sztuki. Od 2021 studiuje na magistraturze Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im M.P.Drahomanowa – wydział Śpiew Operowy. Brał udział w warsztatach prowadzonych przez wybitnych trenerów: Gerhard Curry, Magdalena Renwart, John Daszak. W 2019 roku zadebiutował we Lwowskiej Operze Narodowej. S. Kruszelnickiej w Carmina Burana – Olim Lacus colueram. Od 2021 pracuje jako solista stażysta w Lwowskiej Operze Narodowej im. Salomei Kruszelnickiej. Laureat konkursów międzynarodowych
i ogólnoukraińskich.

VIKTOR YANKOVSKYI (baryton)
Swoją muzyczną edukację rozpoczął w Koledżu Muzycznym w Drohobyczu w klasach gitar i śpiewu solowego. Rozwój umiejętności wokalnych kontynuował w Akademii Muzycznej we Lwowie, gdzie otrzymał dyplom licencjata. Swoją technikę doskonalił po okiem profesora Kornela Satetskiego. Następnie studiował na Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w klasie prof. Ewy Biegas. Viktor Yankovskyi jest laureatem wielu nagród na krajowych i międzynarodowych konkursach wokalnych takich jak 1 miejsce na Wiedeńskim Noworocznym Międzynarodowym konkursie wokalnym (2020) Grand Prix Richard Wagner Award Michael Stricharz Foundation for Young Opera Singers ( Lwów 2019) , 1 miejsce na „Bella Voce” Międzynarodowym Konkursie Wokalnym ( Busko Zdrój 2019), Grand Prix na Konkursie Wokalnym „Złote Róże” ( Lwów 2015) i wielu innych. Viktor Yankovskyi jest solistą w Operze Lwowskiej. W czerwcu 2019 miał tam swój debiut wcielając się w rolę tytułową opery „Don Giovanni” W.A. Mozarta. W roku 2020 zarejestrował płytę z polskimi i ukraińskimi pieśniami 'Pieśni 1920″. Nagrał również CD z kołysankami XIX i XXw.

SEBASTIAN PERŁOWSKI
Ukończył z wyróżnieniem kierunki dyrygentura operowo-symfoniczna w klasie profesora Jana Wincentego Hawela oraz kompozycji w klasie Profesora Dariusza Janusa na wydziale Jazzu na Akademi Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Doskonalił swoje umiejętności na Akademii Jarviego oraz pod kierunkiem Jormy Panuli, Jim Wanga, Adriana Gnama czy Yuri Simonova.
Wygrał wiele nagród na międzynarodowych konkursach dyrygenckich takie jak:
– I miejsce na Międzynarodowym Konkursie dla Dyrygentów w Atlancie
– I miejsce na Międzynarodowym Konkursie dla Dyrygentów w Cordobie
– I miejsce na Międzynarodowym Konkursie dyrygenckim w Lizbonie
Nagrywał dla takich wydawnictw jak ECM, Warner Classic, DUX czy Kameny. Obecnie jest dyrektorem Artystycznym Agencji Kameny. Daje regularne koncerty klasyczne, jazzowe w kraju i zagranicą.